Wat zat je nou laatst weer te bazelen Bor, over betekenis en de waarde van ‘geen betekenis’?

Bazelen vind ik een mooi woord, dat geef ik graag toe. Dank dus voor het compliment maar..zo iets zou ik natuurlijk nooit zeggen, ‘waarde van geen betekenis’ , ik zou hooguit gezegd kunnen hebben dat ‘geen betekenis’ waardevrij is en in die hoedanigheid onvervangbaar.

Jaja, leemte is onvervangbaar! Maar wat kun je daar nou mee, maak het nu eens praktisch!

Goed dan, zie ‘geen betekenis’ als medium waarin betekenis kan verschijnen, zoals fysieke objecten de ruimte nodig hebben om in te kunnen verschijnen. Zonder ruimte zou er geen enkel object kunnen verschijnen. Zo ook met betekenis, betekenis kan alleen verschijnen dankzij betekenisloosheid.

Maar wat kun je daar nou mee?

Hoe praktisch wil je het hebben? Ruimte, die afwezige aanwezigheid, is een absolute voorwaarde voor er wat dan ook kan verschijnen. Luister; geluid kan alleen in stilte verschijnen.

Als de kat van huis is vieren de muizen feest, bedoel je dat?

Ook!

Als de duizendjarige eik omvalt is er eindelijk zonlicht voor zijn zaailingen!

Ook mooi!

Als de schappen leeg zijn besef je wat overvloed is?

Lees de Tao te Tjing er maar eens op na. Wat meer ontzag en waardering voor ‘dat gene’. Zonder dat zouden we geen leven hebben.

Geen gelegenheid.

Zie je dat bazelen best meevalt?

“Psst! Cheng, kom maar tevoorschijn, ze zijn weg!”
Ik hoor ze niet… heb geen zin om tevoorschijn te komen.
“Hij slaapt zeker…”, fluisteren ze.
Ik hoor alles in deze kleine nis achter het huisaltaartje van Kwan-Yin.
Mijn ouders hebben mij echt gewild, ook al wisten ze dat ik illegaal zou zijn. Dat ze met mij een onderduiker in huis haalden. Gevolgen overzien ze niet.
‘Liefde maakte ons blind’, verklaarden ze blij verdrietig. Toen ik dat hoorde kreeg ik medelijden met ze. Om mijn ouders te ontzien leerde ik alle dwingende voorschriften van het onzichtbare leven: er uitzien als een gemiddeld jongetje, onder schooltijd niet de straat op, stil zijn en blijven.
Vader leerde mij te doen alsof ik mijn broertje ben, voor het geval dat partijkameraden mij zouden aangehouden. Terwijl ik oefende om de naam van mijn broer te zeggen, voelde ik de ernstige angst van mijn vader die op mijn hart drukte, de last om groter te moeten zijn dan ik was.
De partij zou hen kunnen straffen voor de overtreding van de eenkindpolitiek.
Ik besta dus niet op papier. Naar school kan ik niet, moeder geeft mij les uit de boeken van mijn oudere broertje. Zijn oude kleren draag ik af en soms zijn naam. Ik leef in zijn schaduw als zijn schaduw, dun als zwart rijstpapier. Raar dat ik mij als schaduw zo zwaar voel.

Alleen de oude dorpsdokter Wongzi weet van mijn bestaan. Meester Wongzi is in het geheim Tao-priester en onderwijst mij de rituelen, hij helpt mij gratis als ik ziek ben. Officieel heet ik niet. Ze noemen mij Cheng, het is de meest algemene naam. Als je hier niet weet hoe iemand heet dan noem je hem Cheng, als grap. Alleen met meester Wongzi voel ik mij thuis, misschien omdat hij ook in een geheim leeft? ‘Medelijden is het aaien van een egel, het doet pijn en de egel wordt er ook niet blij van,’ legde hij mij uit.
Er zijn duizenden van mijn ‘soort’, allemaal Chengs.

De grote leider heeft laatst besloten om een einde te maken aan de eenkindpolitiek.
Er komt een tweekindpolitiek. Opeens hebben ze meer kinderen nodig. Voor de fabrieken, zegt vader. Maar wij zijn er al, alleen nog niet op papier. In het geheim hopen mijn ouders dat de Chengs nu erkend zullen worden en papieren krijgen. Ze durven er alleen niet om te vragen uit angst voor de harde hand van de partij.
Vannacht droomde ik van papieren, wegwaaiende papieren waar ik achteraan rende. Soms kreeg ik er een te pakken. Steeds met een andere naam erop. Wat is mijn echte naam? Ik kan iedereen wel zijn…?
Gisteren schrok ik wakker, nat van het zweet. Mijn vader troostte mij.
‘Lieve Cheng, rustig maar, ik hoorde je opeens schreeuwen.’
Hij blijft maar volhouden dat ik Cheng heet.

Meester Wongzi zegt dat Tao onze moeder is.
‘En wie is dan mijn vader?’ vroeg ik hem.
‘Ook Tao!’ glimlacht hij.

Volgens de cultuurpessimist zou de mens op zoek zijn naar geluk
De cultuurpessimist was op deze wijze pessimist geworden omdat hij geen geluk kon vinden. De cultuuroptimist dacht meer dat de mens betekenis zocht. Hij zag de mens in de eerste plaats als een betekenisgevend dier. Als je nu maar een betekenisvol concept had om je bovenkamer mee in te richten, dan volgde het geluk vanzelf wel.

Maar waarom zou de mens eigenlijk betekenis zoeken?
Omdat er, natuurlijk gesproken, geen betekenis is.
Het is de goddelijke vrijheid van het mensdier dat hij de mooiste, wonderlijkste, betekenissen kan geven.
Aan wie? Aan de wereld, aan zichzelf?
Kan geven, want niets moet.

De wonderlijkste betekenis is wat mij betreft; geen betekenis, zijn om niet. Er is niets goddelijkers dan goddeloos iets scheppen om niet.
Niets mooiers dan liefde om niet, geven om niet.
Zo gezien is de bril van de betekenis een armoedige prothese die heldere perceptie vervuilt en vervormt.

De directe ervaring heeft genoeg aan zichzelf. Ze vraagt geen verklaring, geen concept waarin het kloppend wordt gemaakt, geen doel waarin iets bereikt wordt. Vanuit de directe ervaring is betekenis en betekenisloos dezelfde pot nat. Onverklaarbaar, klopt het hart, doelloos.

Atlantikwall © Jelle Touw 2017

Mos, een mantel van liefde, een hartveroverende vacht.
Wat mensen ook aanrichten op de huid van de aarde,
welke kraters ze ook slaan, welk gif ze er ook in laten weglekken…
Natuur zal het, eeuwig geduldig toedekken met groen fluweel.

Het eeuwige is een ongekende dimensie.
Om die te kennen is geduld nodig,
een eindeloos dulden…