In Kassel, Duitsland ligt het kunstwerk van Walther De Maria. Een koperen staaf van een kilometer lengte de grond ingebracht…Der ‘Vertikaler Kilometer’ , is het een beeldhouwwerk of wat? Op de grond zie je alleen het uiteinde liggen als een glimmend koperen muntstuk. Voor wat deze staaf een maatstaf vormt weet niemand. Het zou heel goed de maateenheid van onze onwetendheid kunnen zijn. Geeft het de kilometer diepte onder onze voeten aan waar wij niets van weten?Niets, behalve wat oppervlakkigheden, weten we van het leven dat zich daar afspeelt, niets van de grondstoffen, mineralen, grotten, onderaardse rivieren…wortels, schimmels, bacterieën… Het is overweldigend, voor een onzichtbaar ‘beeld’, om bij het uiteinde van deze kilometer te staan. Je hebt er geen weerwoord op, het is overweldigend.
Het enige wat je verbeelding nog kan proberen is het ‘beeld’ relativeren door te bedenken dat er echt alleen maar een ingemetseld plat muntje ligt. Dit werkt slechts voor een paar seconden…en dan doet het er niet meer toe. De vertikale kilometer heeft zich voorgoed in je geest geboord om nooit meer te vertrekken. Deze denkbeeldige staaf kun je niet verwijderen. Je kunt hem denkbeeldig proberen te verwijderen, hetgeen hem alleen nog sterker maakt.
Bij elk muntje denk je voortaan aan die diepe staaf. En dan te bedenken dat ik er zelf niet eens fysiek bij heb gestaan. Kun je nagaan wat een kracht dit beeld in zich heeft.
In Tilburg, Limburg ligt het kunstwerk van Anish Kapoor. het heet ‘Afdaling in het ongewisse’ en het is gewoon een zwarte cirkel. Op de grond zie je alleen het uiteinde liggen als een lichtabsorberend muntstuk. Het geeft de immense diepte onder onze voeten aan waar wij niets van weten. Op treffende wijze geeft de kunstenaar hiermee aan dat het avontuur in de ervaring van zijn werk vooral is gelegen in het kijken zelf. Door zijn werk worden we visueel op het verkeerde been gezet en worden we ons ervan bewust dat we onze ogen niet altijd kunnen geloven.